GEBOORTEHUIS 1926

V.l.n.r. Anton, Marie, Jo, Cor, Chiel en moeder Na Hemelaar-Börger voor hun woning in Vinkeveen, Achterbos A72. De foto stamt uit 1926, en baby Chiel kan een nies niet onderdrukken.

Oom Anton (links 8 jaar, binnenkort 92) meldt nog, dat de boom op de foto naderhand gerooid werd. Een schommel die er aan hing zou daarvan de oorzaak zijn geweest, zo werd hem verteld. Mogelijk dat de zure veengrond er ook debet aan was.

  

VERZAMELWOEDE

Ome Ben is neefjes en nichtjes graag van dienst, dus als hem verzocht wordt om sigarenbandjes te bewaren, dan geeft hij daar graag gehoor aan. Inmiddels is er een sigarendoos vol, maar nu is de vraag: wie is die enthousiaste sigarenbandjesverzamelaar nou ook weer? Laat het ons weten.

Je zou het alleen in de Horeca verwachten, maar ook bij de PTT, de scheepsbouw, de gemeentepolitie, en zelfs bij de plaatselijke kapper wordt de bezoeker een kopje koffie voorgezet vergezeld van een suikerzakje met eigen opdruk. En dat vormt weer een mooi aandenken voor souvenirjagers, zoals blijkt uit een verzameling suikerzakjes uit de Nieuwe Looiersstraat. Tegelijkertijd vormt dit drukwerk een mooi tijdsbeeld, en zien we welke bedrijven rond 1955 in Amsterdam gevestigd zijn, waaronder deze:

  

PIRAAT

Zeg nu zelf: dit enorme kanon vraagt er gewoon om, en Ome Ben is ook de beroerdste niet. Ferdinand en oom Mario kijken ongemakkelijk toe. Zo te zien een foto uit de jaren negentig.

Deze kiek vormt meteen een mooi bruggetje naar een anekdote die Ome Ben meer dan eens vertelde. Wij Hemelaars zouden namelijk van Zeeuwse piraten afstammen. Ik deed natuurlijk navraag bij mijn vader, maar die haalde zijn schouders op. Wel wist hij te vertellen dat er in Zeeland verhoudingsgewijs veel Hemelaars voorkomen, en dat deze provincie eeuwen terug berucht was om zijn piraterij. Je vraagt je af hoe zo'n woeste piratenvoorvader er moet hebben uitgezien...

ZEEROVERSLIED

De machtigste koning van storm en wind

Is de arend geweldig en groot

De vogels, zij sidd’ren en vluchten van angst

Voor zijn snavel en klauwende poot

Als de leeuw verheft zijn gebrul des nachts

Dan verschrikt hij de dieren er mee

Ja, wij zijn de heersers der aarde

De koningen van de zee

Tira-lala, tira-lala Tira-lala, tira-lala, hoi hoi

Ja, wij zijn de heersers der aarde

De koningen van de zee

Verschijnt er een schip op de oceaan

Dan juichen wij luide en wild

Ons trotse schip als een pijl uit den boog

Vliegt terstond door de wateren zilt

De koopman wordt bang

En hij siddert van angst

De matrozen verwensen die dag

En daar klimt de mast langs omhoog

Onze bloedrode zeeroversvlag

Tira-lala, tira-lala –

Wij werpen ons op ’t vijandige schip

Als een weggeslingerde speer

De kanonnen dreunen, ’t geweer knalt rondom

En de enterbijl hakt keer op keer

En reeds zinkt de vlag van den vijand omlaag

Overwinningsgeroep klinkt alom

Lang leve de bruisende zee

Lang leve de zeeroverij

Tira-lala, tira-lala –

En is zo gewonnen ons laatste gevecht

En de laatste overwinning behaald

Dan fluks onze wrakkige schuit

Naar de duivel gestuurd en ter helle gedaald

En als satan dan onze wil niet doet

Ai, dan roosteren wij hem eens fel

Want wij zijn de heersers der aarde

En willen het ook zijn in de hel

Tira-lala, tira-lala –

  

DE MORAAL

Marie Hemelaar voor haar ouderlijk huis in Vinkeveen in 1926

Ome Bens oudste zus Marie Hemelaar kon boeiend vertellen. Ze groeide op in een katholiek gezin, en verhalen die zij in haar jeugdjaren in Vinkeveen had gehoord, vertelde ze zo overtuigend, dat twee daarvan me nog altijd bijstaan.

Een meisje kwam onverwacht te overlijden, en haar moeder kon de dood van het kind maar niet verwerken. Ziek van verdriet bad de vrouw dag in dag uit: 'God, wek mijn dochter weer tot leven'. Haar gebed werd niet verhoord, maar dat was voor haar slechts aanleiding om nog vaker te bidden. Op een avond, het was windstil, smeekte de vrouw weer op haar blote knieën dat God haar oogappel weer snel tot leven zou brengen. Plots werd in één klap de stilte verbroken, een helse storm brak los, de ramen waaiden met een ruk open, en daar in de halfdonkere kamer zag de ontroostbare moeder de verschijning van haar overleden dochter in het open venster. Beduusd staarde ze naar het kind, dat tot haar sprak: 'Mamma, huil niet meer, bid niet om mijn terugkeer. Waar ik nu ben, daar ben ik gelukkig'. En evenzo onverwacht als haar kind was verschenen, was het weer verdwenen, en was de storm gaan liggen. Moraal van dit verhaal: laat de doden rusten.

Hoe het volgende verhaal een aanvang nam weet ik niet precies meer, maar het betrof een viertal mannen die in de kroeg om geld zaten te kaarten. Er was al behoorlijk wat gedronken, toen een van de kaarters bruusk opstond en een medespeler verweet dat hij vals speelde. De beschuldigde pikte dat niet, en riep woest: 'Als ik vals speel mag de duivel me ter plekke komen halen!' Op dat moment begon de tafel wild te schudden, de glazen vielen om, kaarten vlogen in het rond, en onder tafel klonk een hels kabaal. Toen zagen de verbijsterde mannen onder tafel twee pikzwarte bokkenpoten stampen. Moraal van dit verhaal: wie de duivel aanroept, wordt op zijn wenken bediend.

Marie Haselaar-Hemelaar begin jaren 80

  

HEINEKES

 

'Salute!' Ome Ben laat een ambachtelijk vervaardigde slok lekker wegglijden.

Maar bestelt Ome Ben een biertje, dan is het meestal een 'Heinekes'. En waarom nou 'Heinekes' en niet 'Heineken'? Voordat Freddie zijn merknaam veranderde in 'Heineken Bier', stond zijn gerstenat nog bekend als 'Heineken's Pilsener'. Vandaar dat Amsterdamse 'Heinekes'. Met dank aan Klaas voor de originele kroonkurk hierboven.

  

KOLEN

In Zaandam verhuisde een dame op leeftijd naar een aanleunwoning, en haar familie ruimde de overbodige spullen op. Toen kwamen ze bijgaande kwitantie uit 1970 tegen, en één van hen merkte op dat ze waarschijnlijk een Hemelaar wist te wonen. Later werd er bij me aangebeld en ik kreeg de bon met de mededeling: "Ik heb misschien iets leuks voor je. Is dat soms familie van jou?" Dat kon ik bevestigen, en zo zie je maar hoe er in Zaandam na al die jaren nog zo'n Hemelaarkwitantie boven water kan komen.

Ans Hemelaar. 

Wie weet er nog iets te vertellen over de Fa. P. Hemelaar & Zn? Was dat Piet Hemelaar, vader van oom Chiel van de Prinsengracht?

Om in de sfeer te blijven een affiche van de kolenbranche uit 1958. 

  

TROUWDAG JO & JAN BROEKMEULEN

Op dinsdag 14 oktober 1952 geven Jo Hemelaar en Jan

Broekmeulen elkaar het ja-woord, en de fotograaf maakt

een prachtig portret van de stralende bruid en bruidegom.

Vandaag is dat precies 57 jaar geleden. Tot het overlijden

van oom Jan duurde het huwelijk haast 44 jaar. En het

verlegen lachende bruidsmeisje links is het twaalfjarige

bakvisje Ria Haselaar. Met dank aan Myria voor het

scannen van de foto.

  

SURPRISE TANTE MYRIA



Tante Myria wist vanmiddag van niets toen ze vanwege

haar 75ste verjaardag in café De Saarein uitbundig werd

toegezongen door de aanwezige familieleden Broekmeu-

len, Haselaar, Hemelaar, Zonneveld, maar ook door de 

overige clientèle en het personeel. Verrast nam de

jubilaris het feestboeket in ontvangst, sneed ze de

verjaardagstaart aan, waarna we - met gesmeerde stem-

banden - nog menig lied ten gehore brachten o.l.v. Irene.

In Italië wordt geen verjaardag gevierd, maar nu tante

Myria in Holland is hebben wij dat manco rechtgezet.

  

81 JAAR

Het is vandaag 81 jaar geleden dat Ome Ben werd geboren. Voor de gelegenheid plaatsen we bovenstaande uitvergroting waar hij opgaat in zijn favoriete bezigheid, die zou leiden tot een immense boekenverzameling.

Onder zien we Anneke Broekmeulen links aan tafel. Het is begin jaren zestig, zij moet hier 8 tot 10 jaar zijn. Kleurt ze een tekening, doet ze haar huiswerk? We gaan het Anna vragen, evenals het raadsel van het rechtermeisje/dame. Wie was dat? De foto stopt rechts, dus haar gehele gezicht is helaas niet zichtbaar. Compliment voor de fotograaf overigens - tante Myria? - want dit is een geslaagde momentopname, de geportretteerden zitten er ontspannen bij.

Update: het rechtermeisje op de foto blijft een mysterie, ook voor Anna. Zou het Thekla zijn, die indertijd bij tante Jo oppaste, oppert nicht Myria. Maar neef Ferdinand betwijfelt dat. Misschien is het wel een vriendin van tante Myria, Jos, met wie ze naar Italië reisde? We zullen het voorleggen.

  

JARIGE JOB

 

Vandaag wordt de jongste zus van Ome Ben 75 jaar.

Hartelijk gefeliciteerd. Het feestje komt nog!

Myria Hemelaar 6 maanden oud.

  

SINT JOZEF GEZELLEN

Ome Ben (achter 3e van links) is evenals zijn broers Chiel

(links van hem) en Gerrie (achter 2e van rechts) van de

Katholieke Sint Jozef Gezellenvereniging. Links vooraan

staat hun huisvriend Peter.

  

OP SCHOOT VI

Ome Ben met zijn neefje Klaas op schoot. Dit moet 1964 zijn,

een tijd waarin je je besteleend gewoon het strand op rijdt,

de achterdeuren opengooit en klaar. Deze foto komt uit Ome

Bens archief - ik zal bij moeders album nog even checken of

e.e.a. helemaal klopt.

  

DROP MET ZEEPSMAAK

Irene schrijft: "Oom Ben bracht ook wel eens van die snoepjes

in een klein rond blikje mee. En die snoepjes smaakten naar

zeep. Inmiddels weet ik dat het originele cachou is. Kleine

dropjes met een bloemig kruid (vandaar de zeepassociatie)".

Vraag: Waren dat soms deze dropjes?

  

OPGEWEKT

Ome Bens zuster Jo kennen we vanwege haar opgewekt karakter, maar

op foto's kijkt ze regelmatig ernstig naar de camera. Dus toen ik boven-

staande foto bij haar dochter Myria zag staan, heb ik hem meteen

besteld. Een vrolijke foto van december 2008, en als je beseft dat

tante Jo met Kerst twee weken later in het ziekenhuis zou worden 

opgenomen, maakt dat de foto nog alleen nog maar meer bijzonder.

  

VIEZE DROPPIES

Chiel Hemelaar jr. haalt mooie herinneringen op aan 'vieze' droppies van Ome Ben en een logeerpartij in de Looierstraat, waarvoor dank.

Ik heb de hele site doorgespit, maar het verhaal dat Ome Ben bij ons op bezoek kwam en ons de keuze voorlegde of wij een vies droppie of een roestig dubbeltje wilde hebben, vind ik niet echt terug.

Toen onze ouders een weekeinde naar Engeland zijn geweest, hebben Klaas en ik bij ome Ben gelogeerd. Wij sliepen samen in de bovenkamer in een tweepersoons opklapbed. Toen kon je nog bij dat bed komen. Later heeft Ome Ben de hele kamer gevuld met goeie spullen en was het bed niet meer bereikbaar. Wij gingen toen ook op zondag met Ome Ben mee naar de kerk (de Duif), waar wij op onze kop kregen van ome Ben, omdat wij zaten te klieren tijdens de mis. Ik weet nog dat ome Ben vreselijk zijn best deed om het voor ons zo te maken als bij ons thuis tijdens het weekeinde. Hij bakte eieren voor het ontbijt en op zaterdagavond aten wij brood. Termen als "moet je goed luisteren" zijn al op de site terug te vinden. Ook had Ome Ben de gewoonte om een zin te eindigen met "weet je niet". Het kruis dat bij hem op de schoorsteen stond, staat nu bij mijn zoon Dennis in zijn kamer. Dit niet uit geloofsovertuiging, maar meer vanwege het feit dat hij het mooi vindt.

Chiel.

  

OP DE KIEK

'Kijk eens naar het vogeltje', en dan kijken ze alledrie

toch een andere kant op! Ome Ben, tante Myria en oom

Mario in de Looierstraat, zo rond 1980 gekiekt.

  

IBM

Een stapel Girokaarten uit de jaren '30 van de Amsterdamse

Gemeente Electriciteitswerken geeft niet alleen een inkijkje

in het huishouden van de Nieuwe Looiersstraat 62, maar

tevens een inkijkje in de geschiedenis van de

automatisering.

Zo had ik niet eerder ponskaarten met ronde gaten gezien.

Aardige bijkomstigheid is, dat je geen deskundige hoeft

te zijn om de betekenis van de ponsgaten te begrijpen:

Evenmin had ik van de Tabulating Machine Cº gehoord,

zoals op de oudste girokaart uit de stapel voor april

1931 staat vermeld.

Hier de eerste girokaart met rechthoekige ponsgaten

voor april 1937:

Nu wordt meteen duidelijk welk automatiseringsbedrijf het

hier betreft: IBM. Aardig is dat Hollerith, de bedenker van

dit systeem, zowel bij de Tabulating Machine Cº als bij de

IBM Corp. met het Hollerith System apart wordt vermeld.

Het is aardig om te bedenken dat dit alles nog uit een

tijd stamt, dat zowel het gemeentelijk energiebedrijf als

het gemeentelijk girobedrijf in handen was van de stad

Amsterdam.

  

DE JOHANNA

Naast diverse andere voertuigen heeft Ome Ben ook een 

aardig plezierbootje, Johanna, genaamd naar zijn zuster.

Jarenlang ligt de Johanna aangemeerd in de Amsterdamse

Hoekenes, en vervolgens in de Ringvaart.

Ome Bens zwager Jan Broekmeulen op de scheepswerf

voor de 'Johanna', hier goed zichtbaar op de helling.